Kromatografi Varan 1

KROMATOGRAFİ VE YÖNTEMLERİ VARAN-1

Kromatografi, bir sâbit faz üzerinden hareketli faz geçirilerek, bir numûnedeki bileşenlerin dağılma ve adsorpsiyon gibi mekanizmalar yoluyla farklı zaman süreçlerinde taşınma ve ayrılması işlemidir. Kromatografi, bir karışımda bulunan maddelerin, biri sabit diğeri hareketli faz olmak üzere birbirleriyle karışmayan iki fazlı bir sistemde ayrılması ve saflaştırılması yöntemidir.

Rus botanikçi Michael Tsvet, ilk kez 1903 yılında renkli bitki pigmentlerini ayırma amaçlı kromatografi yöntemeni kullanılmıştır. Yeşil yaparakların rengini veren klorofil o dönemde Rus bilim adamının ilgisini çok çekiyordu. Ayrıca pek çok gaz ve sıvıyı yüzeyinde alıkoyan (Adsorblayan) maddelerin adsorblayıcı özelliğini bildiği gibi bir çok kimyasal yöntem biliyordu.

Tsvet, bir yaprağı posa haline gelinceye kadar ezdi. Posanın o anki rengi yeşildi. Posayı alkol içine koydu ve yeşil rengin kaybettiğini gözlemledi. Yani renk veren madde alkol tarafından tamamen adsorbe ettiğini gördü. Sonrasında bir cam tüpe, benzenle hafif nemlendirilmiş tebeşir tozu doldurdu. Klorofilli çözeltiyi bu tüpe boşalttı. Tebeşirin üst tabakasının yeşile döndüğünü gören bilimadamı, tüpteki tebeşirin üstüne damla damla benzen akıtarak yıkadı. Üstteki yeşil halka yavaş yavaş farklı renklerde bir sarı-yeşil, bir yeşil-mavi ve üç de farklı tonda sarı bant oluştuğunu gördü. Tvest’ in bu hayranlıkla izlediği ayırım, kimyacılar için kromatograminin başlangıcıydı.

1903 yılında bulduğu bu yeni analiz yöntemine kromatografi adını verdi. Yunanca “renk yazma” anlamındadır. Aynı zamanda da bu yöntem yaptığı iş ile adı uyum içinde olan Tsvet, Rusça’ da renk alamına gelmektedir.

Kromatografik analiz yöntemleri günümüzde bir karışımı oluşturan türlerin ayrı ayrı

belirlenmesi (nitel analiz) ve karışımı oluşturan bileşenlerin miktar tayini (nicel analiz)

işlemlerini hayata geçiren ve en çok kullanılan aletli analiz (enstrümantal) yöntemlerinden olmuştur.

Bu yöntem sayesinde birbirinden ayrılmaları, imkânsız gibi gözüken maddeleri de ayırmak mümkün hale gelecektir.

Kromatografi’ nin Sınıflandırılması;

Ayrılma Mekanizmasına Göre
- Adsorpsiyon kromatografisi
- Partisyon kromatografisi
- İyon değiştirme kromatografisi
- Jel filtrasyon (moleküler eleme) kromatografisi
- İyon çifti kromatografisi
- Afinite kromatografisi
Uygulama Biçimine Göre
- Düzensel kromatografisi
  - Kağıt kromatografisi
  - İnce tabaka kromatografisi (TLC)
- Kolon kromatografisi
  - Gaz kromatografisi (GC)
  - Yüksek basınçlı sıvı kromatografisi (HPLC)
- Faz Tiplerine Göre
  - Sıvı kromatografisi
    - Sıvı-Katı kromatografisi
    - Sıvı-Sıvı kromatografisi
  - Gaz kromatografisi
    - Gaz-Katı kromatografisi
    - Gaz-Sıvı kromatografisi